Komórki macierzyste w kosmetologii
W ostatniej dekadzie możemy odnotować znaczny wzrost zainteresowania komórkami macierzystymi. Pogłębione badania dały większą wiedzę i świadomość w tym zakresie, a za tym poszło realne wykorzystanie właściwości komórek pnia (to wymienna nazwa komórek macierzystych) w medycynie i kosmetologii. Prawo unijne zabrania stosowania w kosmetykach komórek macierzystych pochodzenia ludzkiego czy zwierzęcego, dlatego produkty kosmetyczne bazują na roślinnych komórkach macierzystych. Czym charakteryzują się komórki macierzyste, jakie mają właściwości, jak oddziałują na naszą skórę?
Jaką rolę pełnią komórki macierzyste?
Zawarte w kosmetykach roślinne komórki macierzyste pełnią cztery podstawowe funkcje jak:
– ochrona ludzkich komórek macierzystych,
– regeneracja komórek,
– aktywowanie skóry do odnowy,
– opóźnianie procesu starzenia.
Właściwości komórek macierzystych
Jak zostało wspomniane, komórki macierzyste znajdują się w organizmach zwierząt i roślin. Właściwości, którymi różnią się od pozostałych komórek to: zdolność do ciągłego namnażania (proliferacja), dzielenie się na komórki wyspecjalizowane typowe dla danego organu, zdolność do regeneracji i wzrostu.
Z uwagi na te właściwości komórki pnia biorą istotny udział we wszystkich etapach rozwoju człowieka począwszy od okresu płodowego przez wzrost po fazę dojrzałą (procesy regeneracyjne). Stąd podstawowy podział komórek macierzystych obejmuje ich:
– pochodzenie – okres embrionalny, płodowy i somatyczny,
– różnicowanie się – unipotencjalne, multipotencjalne, pluripotencjalne, totiptencjalne.
To właśnie ten ostatni rodzaj komórek występuje u roślin.
Jeśli chodzi o skórę ludzką, to w pierwszej kolejności odkryto występowanie komórek macierzystych w naskórku. Dopiero kilka lat temu odkryto, że komórki pnia występują również w skórze właściwej. To dało impuls do kolejnych badań skupiających na tym, jak umożliwić dotarcie roślinnych komórek macierzystych właśnie w obszary skóry właściwej.
Komórki macierzyste, a proces starzenia
Dlaczego dostarczanie komórek macierzystych z zewnątrz jest tak istotne dla lepszej regeneracji skóry i opóźnienia procesów starzenia? Co prawda komórki macierzyste wykazują zdolność do podziałów, jednak z wiekiem ich ilość maleje. Zmniejszenie ilości komórek, które mogłyby wykształcić nowe fibroblasty to jedna z przyczyn starzenia się skóry. Kolejną jest to, że fibroblasty również z czasem tracą swe zdolności do wytwarzania kolagenu i elastyny, odpowiedzialnych za odpowiednią gęstość, jędrność i napięcie skóry. Ratunkiem mogłaby się okazać zwiększona ilość zdolnych do podziałów komórek macierzystych oraz nowe, bardziej aktywne fibroblasty. Z tego powodu współczesna kosmetologia decyduje się na dostarczanie komórek macierzystych z zewnątrz.
W jaki sposób pozyskiwane są roślinne komórki macierzyste?
W stanie naturalnym komórki pnia występują w roślinach w stożkach wzrostu korzeni bocznych i łodygi. To w tych miejscach następuje podział komórek odpowiedzialnych za wzrost rośliny. Komórki pobierane są od najróżniejszych roślin, zaczynając od jabłka przez drzewo arganowe, różę alpejską, żywotnik lekarski po winogron, magnolię, zieloną herbatę czy żeń-szeń itd. Aby pozyskać komórki do celów kosmetycznych dokonuje się podziału rośliny, a następnie nacięcia docelowych miejsc, pobrania komórek i przeniesienia ich na płytki agarowe. W dalszym etapie prowadzi się do wzrostu i namnażania komórek. W przypadku masowej produkcji wykorzystuje się specjalne bioreaktory. Następnie komórki poddawane są specjalnym procesom (działanie wysokiego ciśnienia, trawienie błony komórkowej), podczas którego uwalniana jest ich „zawartość”. Docelowy surowiec wykorzystywany w kosmetologii ma zazwyczaj formę suchego proszku lub ekstraktu. Zawartość komórki (metabolity, czynniki genetyczne) zamykane są zazwyczaj w liposomach lub innych nośnikach, tak aby łatwiej było im dotrzeć w głębokie warstwy skóry.
Warto jednak zauważyć, że w kosmetykach mamy do czynienia właśnie z zawartością roślinnej komórki macierzystej – nie można więc postawić znaku równania pomiędzy naturalnymi, ludzkimi komórkami macierzystymi, a ekstraktem dostarczanym w kosmetykach. Niemniej jednak ów ekstrakt również jest w stanie przynieść sporo korzyści. Nikt nie inwestowałby w zaawansowane technologie i kosztowne procesy pozyskiwania komórek macierzystych, gdyby były one nieefektywne. Przez cały czas trwają też intensywne prace nad udoskonalaniem formuły kosmetyków bazujących na komórkach macierzystych.
Komórki macierzyste w kosmetykach i zabiegach kosmetycznych
Komórki macierzyste możemy znaleźć w takich produktach jak kremy, maseczki czy sera. Znalazły one zastosowanie również w zabiegach kosmetycznych – najczęściej dostarczane są za pomocą iniekcji. Stosuje się je między innymi w przypadku lifitingu, usuwania blizn i zmarszczek. Z tym, że w tym wypadku bazuje się na komórkach macierzystych pacjenta, pochodzących z tkanki tłuszczowej.
Jeśli zaś chodzi o same kosmetyki bazujące na komórkach macierzystych to są one wykorzystywane przede wszystkim do profilaktyki anti-aging, ochrony naturalnych komórek macierzystych występujących w skórze, odbudowy DNA komórek, usprawniania procesów zachodzących w dermie. Ponadto produkty te działają antyoksydacyjnie oraz chronią skórę przed zniszczeniem wywołanym promieniami UV. Ich najważniejszym zadaniem jest stymulowanie fibroblastów do produkcji kolagenu. Dzięki zwiększonej liczbie odbudowanych włókien kolagenowych skóra staje się bardziej jędrna, gładka i napięta, a zmarszczki stają się wygładzone i mniej widoczne.
Wykorzystanie komórek macierzystych w kosmetologii to wciąż jeszcze temat stosunkowo świeży, dlatego przez cały czas z jednej strony prowadzone są intensywne badania nad faktyczną skutecznością kosmetyków z ich udziałem. Z drugiej zaś trony trwają prace nad ulepszaniem formuł tych produktów, tak aby właśnie tę skuteczność podwyższyć.